Ứng dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo: chìa khóa phát triển ngành kiểm toán
Ngày nay, dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần không thể thiếu trong mọi hoạt động của đời sống kinh tế - xã hội. Sự kết hợp giữa Big Data và AI đang thay đổi cách thức kiểm toán, mang lại nhiều cơ hội mới, đồng thời là chìa khóa giúp ngành kiểm toán tiến xa hơn trong tương lai.
Big Data là thuật ngữ mô tả lượng thông tin khổng lồ và phức tạp mà các doanh nghiệp và tổ chức tích hợp và quản lý hàng ngày để phục vụ hoạt động kinh doanh và quản lý. Big Data bao gồm cả dữ liệu có cấu trúc và phi cấu trúc từ nhiều nguồn như website, thiết bị di động, cảm biến, mạng xã hội, và các nguồn khác. Các công nghệ và công cụ phân tích Big Data giúp xử lý và phân tích lượng thông tin này một cách nhanh chóng và chính xác, từ đó đưa ra các quyết định thông minh và hiệu quả. Kiểm toán viên (KTV) và cơ quan kiểm toán sử dụng Big Data để kiểm tra và phân tích dữ liệu từ hàng triệu giao dịch mỗi ngày, phát hiện sớm các rủi ro và sai sót có thể ảnh hưởng đến sự tin cậy trong báo cáo tài chính của tổ chức và doanh nghiệp. Điều này không chỉ tăng cường năng suất kiểm toán mà còn giảm thiểu rủi ro trong quá trình kiểm toán.
AI là khả năng của máy tính hoặc hệ thống máy tính thông minh học và thực hiện các nhiệm vụ mà trước đây chỉ con người mới có thể làm được. AI giúp tự động hóa các quy trình công việc, tăng cường hiệu suất và tạo ra các giải pháp thông minh cho các vấn đề phức tạp. Khi kết hợp Big Data và AI, hoạt động kiểm toán có thể tận dụng những lợi ích to lớn của hai yếu tố này. Với khả năng xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ và phân tích thông tin tự động, các hệ thống kiểm toán có sự kết hợp của Big Data và AI có thể phát hiện những bất thường và rủi ro tiềm ẩn nhanh chóng và hiệu quả hơn. AI cũng giúp tạo ra các mô hình dự đoán và phân tích rủi ro chi tiết hơn, cải thiện chất lượng quá trình kiểm toán và nâng cao hiệu suất làm việc của KTV.
Tương lai của lĩnh vực kiểm toán chắc chắn sẽ khác biệt với nhiều cơ hội và thách thức mới. Các cơ quan kiểm toán và KTV sẽ có khả năng chẩn đoán và ngăn chặn rủi ro tốt hơn, cung cấp kết quả kiểm toán chất lượng cao hơn và tối ưu hóa các quy trình làm việc. Tuy nhiên, khi ứng dụng Big Data và AI, một trong những thách thức lớn là thay đổi tư duy làm việc của KTV và bảo đảm an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu của đơn vị được kiểm toán. Việc lưu trữ và xử lý Big Data cần các biện pháp bảo mật chặt chẽ để tránh rủi ro mất thông tin và lộ dữ liệu. Ngoài ra, các chính sách và quy định pháp lý phải rõ ràng để quản lý việc sử dụng Big Data và AI trong ngành kiểm toán.
Những năm qua, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) là một trong ba trụ cột của Chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước (KTNN) đến năm 2030, đã được KTNN quan tâm đẩy mạnh. Cụ thể, KTNN đã đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng CNTT đồng bộ và hiện đại, phát triển hơn 30 phần mềm ứng dụng và xây dựng một số trục kết nối/liên thông dữ liệu với các bộ, ngành liên quan.
Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của Big Data và AI, hiệu lực và hiệu quả ứng dụng CNTT của KTNN cần được đẩy mạnh hơn nữa. KTNN cần xây dựng Chiến lược phát triển ứng dụng Big Data và AI một cách toàn diện, bài bản và khả thi nhằm bắt kịp xu thế và nâng cao năng lực kiểm toán.
Một số nội dung của Chiến lược bao gồm xây dựng hệ thống thu thập, kết nối và quản lý dữ liệu tập trung; sử dụng các giải pháp lưu trữ đám mây để đảm bảo an toàn, bảo mật và dễ dàng truy cập dữ liệu; sử dụng các công cụ và phần mềm phân tích phổ biến để thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu từ các nguồn khác nhau; ứng dụng AI trong việc tự động hóa các quy trình kiểm toán; tổ chức đào tạo chuyên sâu về CNTT, Big Data và AI cho đội ngũ KTV; và tuyển dụng các chuyên gia về CNTT và dữ liệu.
Để thực hiện Chiến lược này, KTNN cần rà soát và bổ sung các quy định về nghĩa vụ và trách nhiệm của đơn vị được kiểm toán trong việc cung cấp dữ liệu điện tử; hoàn thiện các cơ chế, chính sách và quy định về ứng dụng CNTT trong kiểm toán; đầu tư hạ tầng CNTT; và xây dựng chính sách tuyển dụng và đào tạo mạnh mẽ đội ngũ nhân sự trình độ cao về CNTT và kiểm toán. Những biện pháp này sẽ giúp KTNN nâng cao chất lượng, hiệu quả và hiệu lực của hoạt động kiểm toán trong bối cảnh mới.
