Đột phá thể chế theo Nghị quyết 57-NQ/TW: Cơ hội để Việt Nam bứt phá trên bản đồ công nghệ thế giới
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh công nghệ ngày càng gay gắt, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị được xem là một bước ngoặt chiến lược nhằm đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trọng tâm cho phát triển đất nước. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Nếu thể chế được cải cách mạnh mẽ, nó không chỉ tháo gỡ điểm nghẽn hiện hữu mà còn có thể trở thành lợi thế cạnh tranh quan trọng của quốc gia.
Tạo chuyển biến mạnh mẽ từ hoàn thiện thể chế
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 đặt ra 7 nhiệm vụ, giải pháp lớn nhằm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số toàn diện. Trong đó, nội dung thứ hai nhấn mạnh đến yêu cầu cấp thiết phải “khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh”.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng thể chế hiện vẫn là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” nhưng với các cải cách mạnh tay, thể chế có thể trở thành bệ phóng chiến lược cho các đột phá về công nghệ. Đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải tiến cơ chế tài chính để thúc đẩy nghiên cứu và khuyến khích đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy chia sẻ thêm rằng, Bộ đang xây dựng dự thảo Luật Khoa học và Công nghệ theo hướng phân cấp, phân quyền rõ ràng cho các bộ, ngành, địa phương và tổ chức chủ trì. Đồng thời, các quỹ nghiên cứu cũng được trao quyền chủ động hơn, nhưng đi kèm với đó là yêu cầu cao về trách nhiệm giải trình, hậu kiểm nghiêm ngặt để tránh thất thoát ngân sách.
Dự thảo Luật còn đề xuất những bước tiến mang tính đột phá như thiết lập hành lang pháp lý để đánh giá hiệu quả đầu tư công cho khoa học - công nghệ; chuyển đổi số toàn bộ hoạt động sử dụng ngân sách nhà nước trên một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Thứ trưởng Bùi Thế Duy kỳ vọng, trong tương lai, trí tuệ nhân tạo và robot có thể tham gia kiểm tra, giám sát chi tiêu công một cách minh bạch, hiệu quả. Đồng thời, luật mới sẽ mở rộng cơ chế để thu hút đầu tư từ doanh nghiệp vào khoa học và công nghệ.
Định vị lại vai trò Việt Nam trên bản đồ công nghệ toàn cầu
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, việc ban hành Nghị quyết 57 không chỉ mang ý nghĩa chiến lược trong nước mà còn giúp tái định vị vai trò của Việt Nam trên bản đồ khoa học và công nghệ thế giới. Ông nhấn mạnh, Việt Nam cần hướng đến việc làm chủ các công nghệ lõi, công nghệ tiên tiến trong những lĩnh vực then chốt như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo... để tạo ra nền tảng phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh dài hạn.
Một hệ sinh thái đồng bộ kết hợp giữa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ là yếu tố then chốt để Việt Nam vừa đáp ứng nhu cầu trong nước, vừa vươn ra quốc tế thông qua xuất khẩu công nghệ, sản phẩm trí tuệ. Đây cũng là con đường giúp đất nước vượt qua bẫy thu nhập trung bình, hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao.
Việt Nam đặt ra những mục tiêu rõ ràng: lọt top 3 Đông Nam Á và top 50 thế giới về chuyển đổi số; có 5 doanh nghiệp công nghệ số sánh tầm quốc tế; và dẫn đầu khu vực ở một số lĩnh vực công nghệ trọng điểm như AI.
Định hướng hành động từ tinh thần đổi mới
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 57 là chuyển từ quản lý cách làm sang quản lý theo mục tiêu; trao quyền tự chủ, gắn trách nhiệm và quyền lợi với kết quả cụ thể. Để đạt được các mục tiêu đề ra, Bộ trưởng nêu 5 nguyên tắc cần được quán triệt: Lượng hóa nhiệm vụ thành mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể; Giao nhiệm vụ cho người đứng đầu chịu trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp; Phân bổ nguồn lực hiệu quả; Xây dựng công cụ giám sát, đo lường trực tuyến, công khai kết quả theo quý, năm; Dùng kết quả thực hiện làm tiêu chí đánh giá, đặc biệt với người đứng đầu.
Nghị quyết 57 không chỉ là kim chỉ nam cho sự phát triển khoa học - công nghệ và chuyển đổi số mà còn là lời khẳng định về khát vọng vươn lên của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Khi thể chế được cải cách mạnh mẽ, nguồn lực được phân bổ hợp lý và tư duy quản lý đổi mới, Việt Nam hoàn toàn có thể bứt phá, vươn lên mạnh mẽ trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - khi được đầu tư đúng tầm - sẽ trở thành lực đẩy mạnh mẽ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
https://dangcongsan.vn/noidung/tintuc/Lists/Vandequantam/View_Detail.aspx?ItemID=762
