Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị bền vững
Năm 2022 là năm có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025. Phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được coi là nhân tố quyết định để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, là yếu tố thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững đất nước. Năm 2022, Ngành Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Quảng Trị đã tập trung triển khai có hiệu quả các cơ chế, chính sách để khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đưa KH&CN ngày càng gắn với thực tiễn đời sống và phục vụ có hiệu quả sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà.
Ông Hoàng Nam, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị phát biểu tại Lễ công bố sách “Địa chí Quảng Trị”.
Năm 2022, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Trị có những chuyển biến tích cực, hiệu quả phục vụ đắc lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tập trung hướng về phục vụ cơ sở, lấy người dân, doanh nghiệp làm đối tượng phục vụ, đưa công nghệ đến với người dân và doanh nghiệp một cách nhanh chóng, hiệu quả.
Cơ chế, chính sách về KH&CN trên địa bàn tỉnh được đổi mới và ngày càng hoàn thiện, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về KH&CN từng bước được cụ thể hóa để phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương. Đã tập trung tham mưu Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành và triển khai thực hiện nhiều văn bản quan trọng như: Nghị quyết số 45/NQ-HĐND ngày 14/7/2022 của HĐND tỉnh Ban hành danh mục dịch vụ sự nghiệp công thuộc lĩnh vực KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Trị; Quyết định số 913/QĐ-UBND ngày 30/03/2022 Quy định hỗ trợ ứng dụng, nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2022-2026; Kế hoạch số 88/ KH-UBND ngày 10/5/2022 Triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh Quảng Trị nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2030; Kế hoạch số 155/KH-UBND ngày 03/08/2022 về thực hiện Chương trình phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Quảng Trị đến năm 2030. Tham mưu UBND trình Tỉnh ủy, Bộ Khoa học và Công nghệ các báo cáo sơ kết, tổng kết như: Báo cáo Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của BCH Trung ương Đảng khóa XI “Về phát triển KH&CN phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” và tổ chức thành công hội thảo khoa học Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW; Báo cáo tình hình triển khai thực hiện Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/01/2019 phê duyệt Đề án Triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc; Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW và Nghị quyết số 18-NQ/ TW…Tham mưu Ban Cán sự UBND tỉnh trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy xuất bản Cuốn sách Địa chí Quảng Trị. Tổ chức Lễ công bố và phát hành cuốn sách “Địa chí Quảng Trị”.
Ông Trần Ngọc Lân, TUV, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Trị phát biểu tại Hội thảo khoa học: “Đánh giá kết quả 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của BCH TW Đảng khóa XI. Định hướng phát triển KH&CN thời gian tới”
Hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh đã tạo được những chuyển biến tích cực, giúp cổ vũ, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp ở địa phương, trên tinh thần Đề án 844, Sở KH&CN đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Thông qua Nghị quyết số 163/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021, Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ tỉnh, những ưu đãi tại Nghị định số 13/2019/NĐ-CP ngày 01/02/2019 của Chính phủ, Thông tư số 03/2021/TT[1]BTC ngày 11/01/2021 hướng dẫn về miễn thuế, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với Doanh nghiệp KH&CN, Sở KH&CN hỗ trợ và nhân rộng các kết quả nghiên cứu khoa học, hỗ trợ về vốn cũng như ươm tạo ươm tạo hình thành Doanh nghiệp KH&CN…Năm 2022, cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Trị tiếp tục gặt hái được nhiều thành công. Cuộc thi được tổ chức với mục đích khuyến khích, nâng cao tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; đồng thời tìm kiếm, chọn lọc và tôn vinh các ý tưởng, dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có tiềm năng của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh, góp phần thúc đẩy phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Cuộc thi đã thu hút nhiều tổ chức, cá nhân tham gia với nhiều ý tưởng, dự án được đầu tư kỹ lưỡng, có tính khả thi và nhiều khả năng nhân rộng, ứng dụng rộng rãi trong lao động sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội.
Công tác xây dựng và phát triển thương hiệu cho các sản phẩm chủ lực, sản phẩm đặc sản, sản phẩm truyền thống của tỉnh đạt nhiều kết quả quan trọng. Công tác quản lý, khai thác và phát triển tài sản trí tuệ cho các sản phẩm của tỉnh sau khi được bảo hộ được chú trọng. Hoạt động tiêu chuẩn đo lường chất lượng đã tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích phát triển các dịch vụ thử nghiệm, kiểm định…tạo niềm tin cho người tiêu dùng đối với chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Công tác hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp nâng cao chất lượng, tạo thuận lợi để thương mại hóa sản phẩm. Công tác kiểm tra, thanh tra về đo lường, chất lượng và nhãn hàng hóa góp phần quan trọng đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng trong đo lường, chất lượng, góp phần vào việc ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng và không rõ nguồn gốc xuất xứ. Các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ quản lý nhà nước trên các lĩnh vực và ngày càng nâng cao tính tự chủ.
Công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tiến hành rộng rãi hầu khắp các sở, ngành. Thông qua nhiều kênh vốn và nhiều hình thức thực hiện, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, hộ gia đình đã thực hiện nhiều mô hình nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật đem lại hiệu quả cao trong công tác, sản xuất và đời sống. Hoạt động ứng dụng, chuyển giao, nhân rộng các kết quả KH&CN tại cấp huyện đạt nhiều kết quả quan trọng. Nhiều huyện, thị, thành phố đã bố trí ngân sách địa phương cũng như tranh thủ được ngân sách cấp tỉnh, cấp Trung ương để hỗ trợ người dân ứng dụng tiến bộ KH&CN góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Công tác nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH&CN trên địa bàn thời gian qua đã bám sát định hướng chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, tập trung vào các lĩnh vực công nghệ ưu tiên có khả năng ứng dụng vào thực tiễn
Công tác quản lý nhà nước về KH&CN trên các lĩnh vực ngày càng được đổi mới toàn diện. Các nhiệm vụ KH&CN được tổ chức triển khai hàng năm đã bám sát vào yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và có tính ứng dụng, khả năng nhân rộng ngày càng cao. Chính sách hỗ trợ ứng dụng và nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh đã thiết thực hỗ trợ nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất bứt phá vươn lên tiếp cận thành tựu KH&CN tiên tiến; đổi mới công nghệ, thiết bị nâng cao chất lượng, giá trị, gia tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa. Công tác xây dựng, quản lý, khai thác và phát triển tài sản trí tuệ cho các sản phẩm của tỉnh sau khi được bảo hộ đạt nhiều kết quả quan trọng. Hoạt động tiêu chuẩn đo lường chất lượng đã tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích phát triển các dịch vụ thử nghiệm, kiểm định… tạo niềm tin cho người tiêu dùng đối với chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Công tác hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp nâng cao chất lượng, tạo thuận lợi để thương mại hóa sản phẩm. Công tác kiểm tra, thanh tra về đo lường, chất lượng và nhãn hàng hóa góp phần quan trọng đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng trong đo lường, chất lượng, góp phần vào việc ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng và không rõ nguồn gốc xuất xứ. Hợp tác quốc tế được mở rộng và mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội lớn. Tiềm lực, trình độ KH&CN của tỉnh được nâng cao, góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả trong các ngành, các lĩnh vực kinh tế. Công tác xã hội hóa các hoạt động KH&CN được chú trọng, đã tính toán lộ trình và bước đi thích hợp, đẩy mạnh khuyến khích mở rộng các dự án KH&CN có sự tham gia đóng góp của doanh nghiệp và người dân trên địa bàn.
Năm 2022, với việc thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đổi mới và phát triển KH&CN trên địa bàn tỉnh, toàn ngành đã thực hiện tái cơ cấu trên các lĩnh vực, đổi mới toàn diện và triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp phát triển KH&CN phục vụ có hiệu quả người dân và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động KH&CN năm 2022 vẫn còn nhiều khó khăn. Mức độ tiếp nhận và làm chủ công nghệ của hầu hết tổ chức, cá nhân còn hạn chế; yếu tố kỹ thuật, kỹ năng công nghệ, kỹ năng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của nguồn nhân lực thấp. Đa phần các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, việc đổi mới công nghệ chưa được các doanh nghiệp quan tâm đúng mức dẫn đến năng lực cạnh tranh còn thấp. Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tỉnh chưa hình thành đầy đủ dẫn đến khó khăn trong việc thu hút khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, cơ sở ươm tạo.
Quy trình sản xuất đông trùng hạ thảo được Trung tâm Nghiên cứu, Ứng dụng và Thông tin KH&CN nghiên cứu thành công và hiện đang đẩy mạnh chuyển giao cho các tổ chức/cá nhân có nhu cầu và năng lực thực hiện
Năm 2023, Sở Khoa học và Công nghệ tiếp tục tổ chức thực hiện Kết luận số 50-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XI về phát triển KH&CN phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế; Tập trung thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để KH&CN trở thành đòn bẩy của công cuộc tái cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng với các nhiệm vụ trọng tâm như sau:
1. Tập trung xây dựng, triển khai các chính sách địa phương để chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp công nghiệp lần thứ tư như: Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tập trung phát triển các lĩnh vực ưu tiên có mức độ sẵn sàng cao. Tổ chức thực hiện có hiệu quả Quyết định số 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030. Tham mưu trình cấp có thẩm quyền ban hành Đề án phát triển KH&CN tỉnh Quảng Trị đến năm 2030; Kế hoạch số 5807/KH-UBND ngày 17/12/2020 của UBND tỉnh triển khai thực hiện Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 17/4/2020 của Chính phủ và Kế hoạch số 190-KH/TU ngày 12/8/2020 của BTV Tỉnh ủy; Kế hoạch số 88/KH-UBND ngày 10/5/2022 của UBND tỉnh Triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh Quảng Trị nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2030; Kế hoạch số 155/KH-UBND ngày 03/08/2022 thực hiện Chương trình phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Quảng Trị đến năm 2030.
2.Triển khai thực hiện có hiệu quả những chính sách mang tính đột phá để khuyến khích và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tập trung thực hiện Kế hoạch số 3690/KH-UBND ngày 14/08/2019 về Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đến năm 2025.
3. Nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, giữa nhà nghiên cứu với người sử dụng kết quả nghiên cứu khoa học, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa. Cơ cấu lại các chương trình, nhiệm vụ KH&CN theo chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng.
4.Triển khai có hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực KH&CN như: Hỗ trợ ứng dụng, nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh Quảng Trị theo Nghị quyết số 163/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 của HĐND tỉnh Quy định một số chính sách hỗ trợ ứng dụng, nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2026; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ, nâng cao năng lực sản xuất; hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng; hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn ưu đãi tại Qũy phát triển KH&CN của tỉnh; hỗ trợ doanh nghiệp thành lập doanh nghiệp KH&CN và Qũy Phát triển KH&CN của doanh nghiệp.
5. Phát triển thị trường KH&CN, phát triển doanh nghiệp KH&CN. Hoàn thiện và tổ chức thực hiện hiệu quả cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KH&CN, doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Tham mưu UBND tỉnh ban hành và tổ chức thực hiện hiệu quả “Chương trình phát triển thị trường khoa học và công nghệ đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”; Chương trình “Phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đến năm 2030”.
6. Tập trung hỗ trợ xác lập, quản lý, khai thác và phát triển chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận đối với các sản phẩm chủ lực, đặc sản, thế mạnh của tỉnh. Phát triển các sản phẩm có khả năng hoàn thiện nâng cấp trong Chương trình Mỗi xã một sản phẩm - OCOP của tỉnh.
7. Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm hàng hóa. Hỗ trợ áp dụng các Hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến của trong nước và quốc tế cho các sản phẩm OCOP của tỉnh đủ điều kiện để nâng hạng 4 sao, 5 sao.
8. Triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch thanh tra năm 2023 trên tinh thần vừa bảo vệ lợi ích nhà nước và của người tiêu dùng, đồng thời phải tạo thuận lợi tối đa có thể cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
9. Đẩy mạnh ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH&CN phục vụ sản xuất và đời sống. Tăng cường công tác thông tin KH&CN về cơ sở. Tổ chức thực hiện có hiệu quả Quyết định số 324/QĐ-UBND ngày 05/02/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Đề án “Ứng dụng chế phẩm vi sinh vật trong sản xuất nông nghiệp giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”.
Nhìn lại năm 2022, dù còn nhiều thách thức, song hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã góp phần quan trọng trong phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Cần khẳng định những đóng góp của khoa học, công nghệ và hướng tới mục tiêu có thêm nhiều đột phá trong thời gian tới. Với những kết quả đã đạt được, Ngành KH&CN tiếp tục đặt mục tiêu phát triển cao hơn trên tinh thần xem khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là chìa khóa quan trọng của sự phát triển, ổn định, bền vững./
ThS. Trần Ngọc Lân TUV, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ
