Giải quyết đầu ra bền vững cho cây chuối mật mốc
Xót xa trước cảnh người dân phải phá bỏ những vườn chuối mật mốc đang cho thu hoạch do giá thu mua xuống thấp, cuối năm 2020, vợ chồng anh chị Văn Đức Tiến, Trương Thị Nhung ở tại khóm Trung Chính, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa quyết định đầu tư dây chuyền chế biến sản phẩm chuối sấy dẻo bằng công nghệ hiện đại. Qua đó, không chỉ giải quyết đầu ra ổn định cho hàng trăm hộ dân trồng chuối tại huyện Hướng Hóa, mà còn mở ra hướng phát triển mới, nâng cao giá trị cho cây chuối mật mốc. Tạo nên thương hiệu đặc trưng của miền núi Quảng Trị.
Kiểm tra sản phẩm chuối mật mốc sấy dẻo trước khi xuất bán ra thị trường - Ảnh: L.A
Trao đổi với chúng tôi về ý tưởng làm chuối sấy dẻo, chị Nhung cho biết, với lợi thế về đất đai và khí hậu, những năm qua, cây chuối mật mốc đã trở thành cây trồng chủ lực của nhiều xã trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Không chỉ trồng tại các xã Tân Long, Tân Liên, Thuận... của huyện Hướng Hóa mà nhiều hộ dân còn sang tận Lào thuê đất để trồng chuối đem về nhập cho thương lái. Chuối mật mốc được các tư thương thu mua chuyển vào Nam, ra Bắc và sang tận Trung Quốc, Thái Lan.
Tuy nhiên, năm 2020, do ảnh hưởng của COVID-19, thương lái ngừng thu mua do không xuất khẩu được. Hàng ngàn ha chuối mật mốc có nguy cơ bị người dân chặt bỏ.
Thời điểm này, hầu như người dân không thiết tha với việc thu hoạch chuối do giá bán chỉ được từ 1.000 - 1.500 đồng/ kg. Không đủ công chặt vác và vận chuyển. Nhiều vườn chuối bị bỏ hoang không ai chăm sóc, nhiều người dân thuê đất trồng chuối trên đất Lào ôm nợ, trở về tay không.
Đồng cảm với người trồng chuối, đặc biệt là người Vân Kiều, Pa Kô, vợ chồng chị Nhung quyết định đầu tư gần 1 tỉ đồng lắp đặt 3 dây chuyền sấy dẻo chuối mật mốc. Đầu năm 2021, 2 dây chuyền hơi và 1 dây chuyền nhiệt sấy dẻo chuối đã được lắp đặt hoàn chỉnh đi vào hoạt động.
“Khi nhìn thấy những buồng chuối mật mốc chín vàng ươm, thơm nức vườn mà không bán được, phải chặt bỏ. Lúc này, tôi mới chỉ nghĩ đến việc làm sao để tiêu thụ sản phẩm chuối quả cho bà con. Nhưng gom chuối tươi thì nhanh hư hỏng do đầu ra không ổn định. Vậy nên tôi mới nảy ra ý tưởng làm chuối sấy dẻo do thời gian bảo quản có thể kéo dài lên đến 6 tháng”, chị Nhung kể về cái duyên của mình với việc mở cơ sở sấy dẻo chuối.
Theo chị Nhung, khó khăn đối với một cơ sở chưa bao giờ chế biến nông sản như chị là thiếu kinh nghiệm. Những mẻ chuối đầu tiên không đạt yêu cầu. Chuối sau khi sấy, ăn vẫn còn vị chát, dai cứng, sẫm màu. Không nản lòng, anh chị tiếp tục mày mò cải tiến quy trình. Điều chỉnh thời gian sấy; quá trình ngâm nước phù hợp để khi ra thành phẩm, chuối có vị ngọt tự nhiên, dẻo thơm, màu nâu óng, hấp dẫn.
Cũng theo chị Nhung, để chế biến được chuối sấy dẻo ngọt thơm thì chuối phải chín tự nhiên. Sau đó, bóc vỏ bên ngoài, lấy hết dây xơ, bột bám xung quanh. Tùy theo mức độ chuối chín mà thời gian ngâm nước dài hay ngắn. Sau đó, rửa sạch để ráo nước, ép quả mỏng thành miếng, xếp vào khay sấy 8 - 10 giờ. Trung bình cứ 5 kg chuối tươi cho ra 1 kg chuối sấy dẻo.
Hiện tại, mỗi ngày, cơ sở chế biến chuối sấy dẻo của chị Nhung tiêu thụ khoảng 4 - 5 tấn chuối quả tươi của người dân trong vùng và cho ra gần 1 tấn chuối sấy dẻo. Với những lợi thế như được chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm từ nguồn nguyên liệu đạt chứng nhận VietGAP, không có phụ gia và đạt chứng nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh, sản phẩm chuối sấy dẻo của chị Nhung đã tạo được chỗ đứng vững chắc trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Không chỉ bán trực tiếp cho các đại lý, anh chị còn đẩy mạnh việc bán hàng qua internet.
“Sản phẩm chuối sấy dẻo đặc sản Lao Bảo không sử dụng bất kỳ một loại phụ gia và chất bảo quản nào mà đơn thuần chỉ là sấy khô bằng nhiệt, hơi. Khi đóng gói chân không sẽ bảo quản được 6 tháng trong điều kiện nhiệt độ bình thường. Sản phẩm rất an toàn và tốt cho người ăn kiêng, người bị bệnh tiểu đường. Hiện tại, chúng tôi đang xúc tiến mở rộng thị trường để nâng công suất chế biến vì ở đây nguồn nguyên liệu rất dồi dào và nhân công sẵn có”, chị Nhung chia sẻ.
Ngoài việc hợp đồng với các đầu mối để thu mua, hiện nay vợ chồng chị Nhung đang liên kết với người dân trồng 5 ha chuối mật mốc và đã được chứng nhận đủ tiêu chuẩn VietGAP. Trước mắt, diện tích này giải quyết một phần nguyên liệu cho chế biến.
Những hộ dân tham gia liên kết với vợ chồng chị Nhung sẽ được hỗ trợ theo hình thức cho vay trả chậm phân bón và thu mua toàn bộ sản phẩm đạt tiêu chuẩn.
Bên cạnh đó, nhằm tận dụng các phụ phẩm từ buồng chuối như vỏ, thân buồng chuối, anh chị tiếp tục lắp đặt thêm dây chuyền sản xuất phân bón hữu cơ. Phụ phẩm trong quá trình sản xuất được thu gom để phục vụ sản xuất phân bón.
Sau đó tiếp tục đầu tư phân bón trả chậm cho các hộ dân với giá bán thấp, trừ dần vào tiền thu mua chuối. “Hiện nay, lượng phân bón sản xuất ra đang thử nghiệm trên diện tích 5 ha liên kết với người dân. Khi phân bón đã đủ các điều kiện bán ra thị trường, chúng tôi sẽ nâng công suất để không những có lãi từ hoạt động sấy chuối mà hiệu quả từ khâu sản xuất phân bón cũng sẽ đem lại lợi nhuận. Đây là một trong những điều kiện để nghĩ tới những mục tiêu cao hơn trong tương lai”, chị Nhung chia sẻ về mục tiêu sắp tới.
Theo Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Hướng Hóa Hồ Quốc Trung, với lợi thế về đất đai và khí hậu, những năm qua, cây chuối mật mốc đã trở thành cây trồng chủ lực của nhiều xã trên địa bàn huyện Hướng Hóa.
Tính đến năm 2023, diện tích trồng chuối của huyện Hướng Hóa đạt gần 3.500 ha với sản lượng thu hoạch đạt trên 52.000 tấn quả tươi. Sản phẩm chuối tươi vùng này có chất lượng tốt, thơm, ngon, năng suất cao, được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng.
Tuy nhiên, việc xuất bán chuối quả tươi phụ thuộc nhiều yếu tố, nhất là vấn đề bảo quản và vận chuyển. Mặt khác, thị trường tiêu thụ chuối tươi bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, Thái Lan nên có lúc giá chuối giảm xuống rất thấp, chỉ còn khoảng 1.500 - 3.000 đồng/ kg nên người dân nhiều lúc không muốn sản xuất, thậm chí không thu hoạch chuối chín tại vườn.
Do vậy, những cơ sở chế biến chuối sau thu hoạch như của chị Nhung không những giúp địa phương giải quyết được vấn đề tiêu thụ nông sản cho người dân, tạo ra sản phẩm đa dạng, tăng hiệu quả kinh tế một cách bền vững. Mô hình này cần khuyến khích và có chính sách hỗ trợ để đa dạng hóa mặt hàng, hướng tới những thị trường lớn hơn để phát triển.
https://baoquangtri.vn/
