Năm nhiệm vụ trọng tâm đẩy nhanh chuyển dịch năng lượng
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch hướng tới nền kinh tế xanh, bền vững là xu hướng không thể đảo ngược. Vậy Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã có những hành động cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu này.
Thời gian qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã luôn chú trọng phát triển năng lượng quốc gia, thông qua việc ban hành nhiều chủ trương, chính sách lớn với mục tiêu đưa năng lượng đi trước một bước, tạo nền tảng hạ tầng thiết yếu cho phát triển kinh tế - xã hội.
Nổi bật nhất là Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về "Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Nghị quyết này nhấn mạnh ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch.
Tại Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nghị quyết số 29-NQ/TW về "Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã xác định ngành công nghiệp năng lượng là một trong sáu ngành công nghiệp nền tảng cần được ưu tiên phát triển, đặc biệt là công nghiệp năng lượng tái tạo, năng lượng mới.
Gần đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 76-KL/TW ngày 24/4/2024 về tình hình thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển ngành dầu khí Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035, đề ra nhiều giải pháp phát triển công nghiệp điện khí, điện gió, điện mặt trời ngoài khơi và ven biển.
Chính phủ cũng đã ban hành nhiều kế hoạch, chương trình nhằm triển khai quá trình chuyển đổi hệ thống năng lượng hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ký kết Thỏa thuận Hợp tác đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) để huy động nguồn lực quốc tế đẩy nhanh việc chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch.
Trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện 8), Chính phủ đã nhấn mạnh việc ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng tái tạo để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi năng lượng công bằng, xây dựng hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tổng thể dựa trên năng lượng tái tạo và năng lượng mới, hướng tới kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và kinh tế carbon thấp.
Mặc dù năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã phát triển vượt bậc trong những năm qua, gần đây đã có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân chủ yếu do công tác thể chế hóa các chủ trương của Đảng chưa được triển khai đầy đủ hoặc chậm so với tình hình thực tiễn. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 140/NQ-CP năm 2020 với nhiều mục tiêu, giải pháp và đề án, nhưng tiến độ thực hiện vẫn còn chậm.
Công tác quy hoạch, quản lý đầu tư xây dựng và khai thác các dự án điện gió, điện mặt trời còn nhiều bất cập, phát triển chưa đồng bộ, dẫn đến hạ tầng truyền dẫn không theo kịp tốc độ tăng trưởng công suất, gây ra sự kìm hãm. Tỷ lệ nội địa hóa công nghệ ngành năng lượng còn thấp, thiếu cơ chế hỗ trợ và thúc đẩy nội địa hóa công nghệ.
Để hướng tới đạt mức phát thải đỉnh không quá 170 triệu tấn vào năm 2030 và tiến tới Net Zero vào năm 2050, cần triển khai năm nhiệm vụ trọng tâm:
(i) Hoàn thiện khung chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới: Xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể, tạo thuận lợi cho đầu tư phát triển ngành năng lượng, chuyển dịch năng lượng theo hướng tăng cường năng lực tự chủ, phát triển công nghiệp cơ khí chế tạo thiết bị năng lượng và các dịch vụ chuyên ngành.
(ii) Phân tích, đánh giá các kết quả và tồn tại trong triển khai Nghị quyết 55: Tập trung giải quyết các khó khăn, vướng mắc, quan tâm đến những nội dung cốt lõi trong quá trình dịch chuyển năng lượng, đáp ứng các cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP26 và hợp tác quốc tế.
(iii) Thúc đẩy hoạt động cải tiến và phát triển khoa học - công nghệ: Nâng cao hiệu quả sản xuất và sử dụng năng lượng tái tạo, hình thành cơ chế quỹ đầu tư, trung tâm nghiên cứu và phát triển về năng lượng tái tạo, năng lượng mới.
(iv) Đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước: Hình thành cơ chế carbon xanh, tài chính xanh để khuyến khích đầu tư cải tiến công nghệ cho phát triển năng lượng tái tạo.
(v) Nghiên cứu, đầu tư và triển khai các dự án năng lượng tái tạo mới: Triển khai các dự án thí điểm sản xuất khí hydrogen, amoniac, nhất là hydrogen và amoniac xanh tại các khu vực có tiềm năng về năng lượng tái tạo.
Ban Kinh tế Trung ương sẽ luôn đồng hành và phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương để kiến nghị, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư về các chủ trương, chính sách phát triển năng lượng quốc gia, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng hiệu quả và bền vững.
