Cứ 10 nghìn doanh nghiệp mới có 2 doanh nghiệp trích lập quỹ KH&CN
Dù đã có quy định về trích lập quỹ KH&CN trong doanh nghiệp song số liệu thống kê cho thấy, tỉ lệ doanh nghiệp trích lập quỹ trên cả nước chỉ chiếm khoảng 0,02% và một nửa số tiền trong quỹ không được sử dụng.
Đây là những thông tin được công bố trong tọa đàm “Giải phóng nguồn lực Quỹ phát triển khoa học công nghệ của doanh nghiệp” do báo Đại biểu nhân dân tổ chức vào ngày 15/12 vừa qua.
Toàn cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: TA
Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp được quy định lần đầu tiên tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008, sau đó là Luật KH&CN năm 2013 và Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017. Việc thành lập quỹ nhằm mục tiêu huy động nguồn lực xã hội để đầu tư cho KH&CN, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Theo Nghị định số 95/2014/NĐ-CP về quy định đầu tư và cơ chế tài chính đối với hoạt động KH&CN, hằng năm doanh nghiệp nhà nước phải trích từ 3-10% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp (thu nhập sau khi trừ các khoản giảm trừ theo quy định và bảo hiểm bắt buộc) để lập quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp. Tương tự, doanh nghiệp ngoài nhà nước được phép trích một tỉ lệ hợp lý, tối đa 10% để lập quỹ song không bắt buộc.
Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai, tỉ lệ trích lập quỹ trong doanh nghiệp hiện nay rất thấp và việc sử dụng quỹ gặp nhiều vướng mắc, không đạt được hiệu quả như mong đợi”, ông Nguyễn Quốc Thắng, nguyên Phó tổng biên tập Báo Đại biểu Nhân dân, nhận định dựa trên báo cáo của Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội.
Cụ thể, báo cáo này cho biết, tỉ lệ doanh nghiệp trích lập quỹ trên cả nước chỉ chiếm 0,02%, trong đó phần lớn là doanh nghiệp nhà nước.Trong giai đoạn 2015-2021, trung bình mỗi năm chỉ có khoảng 200 doanh nghiệp trích lập quỹ, cao nhất là năm 2021 có 254 doanh nghiệp, thấp nhất là năm 2020 với 164 doanh nghiệp (theo thống kê của Tổng Cục thuế).
Số lượng trích lập quỹ đã thấp song tỉ lệ sử dụng quỹ còn thấp hơn. Trong giai đoạn 2015-2021, số tiền trích lập quỹ trong các doanh nghiệp trên cả nước đạt hơn 23.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ có khoảng hơn 11.000 tỷ đồng được sử dụng để chi cho hoạt động KH&CN, một nửa số tiền còn lại vẫn tồn đọng trong quỹ.
“Con số này cho thấy, còn rất nhiều các bất cập từ chính sách pháp luật trong tổ chức thực hiện”, ông Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội, phát biểu. “Ví dụ, chưa bình đẳng về quy định, tỉ lệ trích lập quỹ giữa các doanh nghiệp (doanh nghiệp nhà nước và ngoài nhà nước), tỉ lệ trích lập quỹ chưa phù hợp với cơ cấu và quy mô doanh nghiệp Việt Nam; quy định về quản lý tài sản hình thành từ quỹ vẫn còn các bất cập, thủ tục hành chính trong kiểm soát chi của quỹ chưa linh động và chưa phù hợp với tính đặc thù của quỹ”.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng e ngại việc trích lập, sử dụng quỹ có thể ảnh hưởng đến tiêu chí đánh giá, xếp loại doanh nghiệp. “Một trong những tiêu chí để đánh giá hiệu quả hoạt động và xếp loại doanh nghiệp là tiêu chí liên quan đến doanh thu, lợi nhuận sau thuế. Thực tế cho thấy, doanh nghiệp e ngại về rủi ro pháp lý sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông, thương hiệu, uy tín và xếp hạng doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp có niêm yết trên sàn chứng khoán do quy định phải nộp thuế và tiền chậm nộp cho số quỹ chi không hết sau 5 năm”, theo báo cáo của Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường.
Để giải quyết phần nào những vướng mắc này, tháng 5/2022, Bộ KH&CN đã ban hành Thông tư 05 về hướng dẫn sử dụng quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp có thể giải quyết phần nào vướng mắc. “Thông tư 05 đã đưa ra những tháo gỡ về chi tiêu, ngoài việc chi dưới hình thức nhiệm vụ KH&CN, các đơn vị có thể dùng nguồn vốn này để mua bí quyết công nghệ, máy móc để phục vụ trực tiếp cho đổi mới công nghệ cho sản xuất, kinh doanh”, ông Nguyễn Nam Hải, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ KH&CN) cho biết. Tương tự, tháng 11 vừa qua, Bộ Tài chính cũng ban hành Thông tư 67 hướng dẫn về nghĩa vụ thuế khi doanh nghiệp trích lập và sử dụng quỹ phát triển KH&CN.
“Việc tháo gỡ các điểm nghẽn với quỹ thông qua việc ban hành Thông tư 05 và 67 dù có độ trễ nhưng đã đáp ứng phần nào sự mong đợi của các doanh nghiệp”, ông Nguyễn Ngọc Sơn nhận định. Đồng thời, ông cũng đề nghị các bộ ngành tiếp tục theo dõi, đánh giá tính khả thi và thực tế áp dụng của các thông tư trên để kịp thời hướng dẫn, giải quyết vướng mắc cho địa phương và doanh nghiệp.
https://khoahocphattrien.vn/
