Những sáng kiến khoa học hướng đến người dân vùng núi
Bếp nước nóng T-sona, website hỗ trợ người dân tộc Mông ôn thi bằng lái xe máy, và tóc giả từ lá cây lưỡi hổ là những dự án nổi bật được vinh danh qua ba mùa thi Sáng kiến Khoa học.
Anh Dương Quang Kiều bên sản phẩm bếp nước nóng
Từ năm 2022, cuộc thi Sáng kiến Khoa học do VnExpress tổ chức đã vinh danh 20 dự án tiêu biểu. Hạng mục "Giải sáng kiến" được trao cho ba sản phẩm và sáng kiến đặc biệt phục vụ đồng bào vùng sâu, vùng xa, miền núi, trị giá 30 triệu đồng. Các dự án này không chỉ thể hiện tính sáng tạo mà còn hướng tới tiềm năng ứng dụng thực tế, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế và hỗ trợ đồng bào miền núi.
Anh Dương Quang Kiều (42 tuổi), từ phường Hòa Hương, TP Tam Kỳ, Quảng Nam, đã sáng tạo ra sản phẩm bếp đun củi tạo nước nóng thay thế bình nóng lạnh điện và bình năng lượng mặt trời, vừa được trao giải năm 2024. Giải pháp này tận dụng nguồn nhiệt dư thừa từ bếp củi để tạo nước nóng, giúp người dân miền núi có thể thay thế bình nóng lạnh. Sau gần 5 năm, hệ thống bếp của anh Kiều đã được lắp đặt tại 20 điểm trường ở huyện Nam Trà My, phục vụ các hộ làm vườn dược liệu, nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào vùng núi.
Anh Kiều chia sẻ rằng sau cuộc thi, một công ty CSR (Corporate Social Responsibility) đã liên hệ với anh thông qua báo VnExpress để kết nối và triển khai chương trình CSR tại khu vực phía Bắc. Anh cũng dự định sử dụng tiền thưởng để cải tiến hệ thống bếp, bao gồm việc nghiên cứu thêm bộ lọc nước uống trực tiếp và kết hợp tấm pin năng lượng mặt trời để giữ nước nóng lâu hơn, gia tăng tính hiệu quả của hệ thống.
Trong mùa thi thứ hai, Trần Thị Quỳnh (18 tuổi) từ THPT Mường Nhé, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên, đã đạt giải Sáng kiến với dự án tạo tơ sợi từ lá cây lưỡi hổ để làm tóc giả. Dự án này không chỉ mang lại nguồn thu nhập từ loài cây sẵn có tại địa phương mà còn tạo ra sản phẩm tóc giả có khả năng chịu nhiệt tốt. Nhóm của Quỳnh đang tiếp tục hoàn thiện sản phẩm để có độ bóng mượt hơn, dệt sợi tơ thành vải và tạo ra các sản phẩm bao bì và hàng thủ công mỹ nghệ thời trang.
Mùa đầu tiên của cuộc thi, nhóm Dream Makers từ trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Điện Biên đã nhận giải khuyến khích với dự án "Website hỗ trợ người dân tộc Mông ôn thi bằng lái xe máy". Đoàn Thị Hà Giang, trưởng nhóm Dream Makers, hiện là sinh viên ngành Công nghệ thông tin tại Đại học Thủy Lợi, chia sẻ rằng cuộc thi đã mang lại nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi và kết nối với các chuyên gia.
Toàn bộ tiền thưởng của cuộc thi được tài trợ bởi Quỹ Hy vọng (Hope Foundation), một quỹ xã hội hoạt động vì cộng đồng, không vì lợi nhuận, được vận hành bởi Báo VnExpress và Công ty cổ phần FPT. Quỹ này hướng tới thúc đẩy công nghệ thông tin, phát triển tri thức bền vững và tạo ra một xã hội bình đẳng và tiến bộ. Việc đồng hành cùng cuộc thi, Quỹ Hy vọng mong muốn thúc đẩy các sáng kiến từ những người trẻ, nhằm ứng dụng công nghệ vào mọi mặt của đời sống và rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và thành thị.
Bà Nguyễn Xuân Tú, Giám đốc Quỹ Hy Vọng, cho biết có nhiều bài thi đáp ứng tính ứng dụng cao, hỗ trợ cộng đồng từ người khiếm thị, học sinh miền núi đến bệnh nhân ung thư. Cuộc thi Sáng kiến khoa học do VnExpress tổ chức thường niên từ năm 2022, tạo sân chơi cho những người yêu khoa học, công nghệ, hướng tới các nhà khoa học chuyên và không chuyên, với các giải pháp và sản phẩm có giá trị ứng dụng trong cuộc sống.
