Tìm hướng phát triển nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực khoa học, xã hội và nhân văn hiện nay
Ngày 10/05/2024, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Trần Hồng Thái đã chủ trì buổi làm việc giữa Bộ với hai trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (KHXH&NV) thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Hồng Thái phát biểu tại buổi làm việc.
Buổi làm việc nhằm trao đổi về các định hướng nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực KHXH&NV của hai trường Đại học KHXH&NV trong bối cảnh tự chủ đại học; hỗ trợ của Bộ KH&CN đối với hướng nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực KHXH&NV nói chung và của hai trường nói riêng.
Một số bất cập trong nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực KHXH&NV hiện nay như: đối với các ngành khoa học cơ bản (KHCB) thuộc lĩnh vực KHXH&NV, việc tiếp cận đề tài theo quy trình gặp một số vấn đề xuất phát từ đặc tính sản phẩm của đề tài dự kiến. Về căn bản, các đề tài hiện nay yêu cầu sản phẩm đầu ra theo hướng đo lường số lượng và ưu tiên quốc tế hóa (dù không hoàn toàn nhưng có phần đáng kể) lạc điệu với mục tiêu của KHCB vốn cần một quãng thời gian nhất định để triển khai (khảo sát thực địa, phân tích định tính và định lượng, tọa đàm…), chưa nói đến tính rủi ro trong nghiên cứu. Đặc biệt, một số nghiên cứu yêu cầu điền dã/thực địa về tộc người, văn hóa, phong tục - tập quán hoặc hồ sơ tư liệu văn hiến Việt Nam ở hải ngoại… khó có thể áp chuẩn đầu ra như các đề tài nghiên cứu khoa học thông thường. Cơ chế đánh giá và phân bổ kinh phí chưa hợp lý, cụ thể: đánh giá và phân bổ kinh phí cho nghiên cứu khoa học hiện nay chủ yếu dựa trên số lượng bài báo khoa học được đăng tải, dẫn đến việc các nhà khoa học tập trung vào nghiên cứu có tính ứng dụng cao, ít quan tâm đến nghiên cứu KHCB. Đặc biệt trong lĩnh vực KHXH&NV, hiện đang gặp nhiều khó khăn trong việc cạnh tranh để có được tài trợ thông qua cơ chế đấu thầu. Các ngành đào tạo KHCB ít người học với cơ chế học phí tự chủ...
Đại biểu phát biểu tại buổi làm việc.
Tại buổi làm việc, PGS.TS Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV - Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đề xuất, các nhiệm vụ KHCB trong lĩnh vực KHXH&NV cần đi vào chiều sâu, không bị ràng buộc bởi thời gian, tiêu chí chung; đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng, thu hút và trọng dụng đội ngũ chuyên gia chất lượng cao và tâm huyết với các ngành KHCB đặc thù của KHXH&NV…
GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV - Đại học Quốc gia Hà Nội cũng kiến nghị, cần hài hòa giữa các bài báo công bố quốc tế và quốc gia; đồng thời mong muốn có cơ chế, định hướng lâu dài cho lực lượng nghiên cứu KHXH&NV trong bối cảnh hiện nay.
Đại diện Lãnh đạo các đơn vị chức năng liên quan thuộc Bộ khẳng định sẽ luôn đồng hành cùng các chuyên gia, nhà khoa học trong nghiên cứu cơ bản, đặc biệt là trong lĩnh vực KHXH&NV; đưa ra định hướng phát triển một số ngành KHCB thuộc lĩnh vực KHXH&NV như: tập trung hỗ trợ, đào tạo các nhà khoa học trẻ; thúc đẩy hội nhập tạp chí và các công bố trong nước ngang tầm quốc tế.
Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Hồng Thái nhấn mạnh, cần tập trung hình thành các nhóm nghiên cứu trẻ, nhóm nghiên cứu mạnh; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực cho nghiên cứu cơ bản, mục tiêu lĩnh vực KHXH&NV trong 10 năm nữa sẽ có các nhóm nghiên cứu mạnh. Thứ trưởng Trần Hồng Thái chỉ đạo các đơn vị chức năng thuộc Bộ KH&CN phối hợp chặt chẽ với hai Trường Đại học trong việc hỗ trợ định hướng lâu dài cho phát triển một số ngành KHCB thuộc lĩnh vực KHXH&NV; trước mắt, hai trường cần thành lập các nhóm nghiên cứu mạnh, tham gia vào các chương trình nghiên cứu của Bộ trong thời gian tới.
