Khai thác và phát triển nguồn gen cây Óc chó (Juglan regia Linn) tại Lai Châu và một số tỉnh miền núi phía Bắc
Cây Óc chó (tên gọi khác là Hồ đào) có tên khoa học là Juglans regia Linn, là cây bản địa của một số tỉnh miền núi phía Bắc. Óc chó có phân bố và gây trồng tại các tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Lào Cai, Điện Biên và Cao Bằng. Phần lớn rừng trồng Óc chó chưa được chọn lọc giống, do đó năng suất quả không cao, hiệu quả chưa tương xứng với tiềm năng vốn có của loài cây này.
Do đó, việc khai thác và phát triển nguồn gen Óc chó dựa trên các cây trội cần được thực hiện nhằm nâng cao năng suất, chất lượng quả và khai thác tối ưu tiềm năng của rừng Óc chó. Vì thế, từ năm 2016 đến năm 2020, nhóm nghiên cứu của TS. Nguyễn Toàn Thắng tại Viện Nghiên cứu Lâm sinh đã thực hiện đề tài: “Khai thác và phát triển nguồn gen cây Óc chó (Juglan regia Linn) tại Lai Châu và một số tỉnh miền núi phía Bắc”
Đề tài nhằm thực hiện các mục tiêu sau: (i) Chọn được cây trội Óc chó có năng suất quả và hàm lượng dinh dưỡng cao đồng thời phân tích đa dạng di truyền; (ii) Xây dựng vườn sưu tập giống Óc chó từ cây trội đã chọn lọc; (iii) Xây dựng được các hướng dẫn kỹ thuật: nhân giống; trồng thâm canh cây Óc chó và thu hái, sơ chế, bảo quản hạt trên cơ sở kết quả nghiên cứu và tổng hợp các công trình nghiên cứu trước đây về loài cây này.
Sau bốn năm nghiên cứu, đề tài đã thu được một số kết quả nổi bật như sau:
- Đã thu thập các mẫu Óc chó tại 3 tỉnh, chia thành 5 nhóm chính dựa trên sự khác biệt di truyền. Sự đa dạng di truyền của các mẫu Óc chó thu thập ở Hà Giang cao hơn Lai Châu và Lào Cai, sử dụng trình tự ITS1-5,8SrRNA-ITS2 để nhận dạng
- Đã chọn được 38 cây trội có năng suất cây trội vượt > 25 % so với đại trà; nhân giống và gây trồng được 03 ha vườn sưu tập giống của 29 dòng tại 3 tỉnh Hà Giang, Lào Cai và Lai Châu. Tỷ lệ sống của cây trong các vườn sưu tập đạt > 85 %, Sau 1,5 năm, các dòng có sinh trưởng khá tốt, chiều cao chồi ghép dao động từ 40 cm đến 50 cm.
- Để sản xuất cây con từ hạt, thu quả nứt vỏ từ trên cây, tách vỏ, và gieo hạt ngay. Ngâm hạt trong nước ấm 400C trong thời gian 6 giờ và gieo trên luống cát. Khi cây con có 2 lá mầm, cấy cây vào bầu có thành phần 99 % đất rừng tầng A + 1 % Supe Lân. Che sáng 25 %.
- Để sản xuất cây con vô tính, chỉ dùng phương pháp ghép áp cạnh. Gốc ghép là cây con 1,5-2 tuổi, đường kính gốc từ 1,2 cm đến 2,0 cm. Cành ghép có tuổi 8-12 tháng. Ghép vào tháng 12-1. Cây ghép được che sáng 25 % và che kín để giữ nhiệt cho luống ghép.
- Đã xây dựng được 12,5 ha mô hình trồng thâm canh tại 3 tỉnh Hà Giang, Lào Cai và Lai Châu. Mô hình trồng nông lâm kết hợp có tỷ lệ sống và sinh trưởng tốt hơn so với mô hình thuần loài. Mô hình trồng từ hạt cho tỷ lệ sống và sinh trưởng đường kính và chiều cao tốt hơn mô hình trồng bằng cây ghép.
Các hướng dẫn kỹ thuật thu hái, sơ chế và bảo quản hạt nhằm xác định đúng thời điểm thu hái quả/hạt, duy trì thời gian bảo quản để đảm bảo và nâng cao chất lượng của hạt/nhân Óc chó, tránh bị tư thương ép giá góp phần tăng giá trị kinh tế của hộ gia đình kinh doanh và gây trồng Óc chó.
Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 19083/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.
https://vista.gov.vn/
